Jan Dantyszek

     Jan Dantyszek (łac. Dantiscus), właściwie Johann(es) von Hoefen herbu Dantyszek, przydomek Flachsbinder urodził się 1 listopada 1485 w Gdańsku, zmarł 27 października 1548 w Lidzbarku Warmińskim. Był podróżnikiem, dyplomatą, biskupem chełmińskim, warmińskim, sekretarzem królewski. Był także okresu renesansu, pisał miłosne elegie. Uznawany jest za pierwszego ambasadora w historii polskiej dyplomacji.

     Urodził się jako najstarszy z licznego potomstwa Jana i Katarzyny. Jego rodzina od dawna zamieszkiwała w Prusach; była pochodzenia niemieckiego. Do Gdańska przeprowadził się jego dziad, który straciwszy uprzednio majątek, musiał utrzymywać się z powroźnictwa - stąd przydomek jego potomków "Flachsbinder". Jego ojciec jako piwowar i kupiec zdołał dorobić się znacznej fortuny.

     Po ukończeniu szkoły parafialnej w Grudziądzu, w 1499 r. podjął studia na Uniwersytecie w Greifswaldzie, skąd rok później przeniósł się na Uniwersytet Krakowski. Studia jednak przerwał, decydując się na służbę w charakterze pomocnika pisarza u króla Jana Olbrachta. W 1501 r. przeszedł na służbę do kanclerza Jana Łaskiego, z którym w 1502 r. uczestniczył w wyprawie na Wołochów i Tatarów. W 1503 r. powrócił na dwór monarszy, zostając pisarzem królewskim.

     W latach 1504-1505 reprezentował dwór królewski na zjazdach stanów Prus Królewskich. Następnie odbył długą podróż po Europie i Azji Mniejszej. Następnie powrócił do Prus, gdzie aż do 1513 r. kontynuował pracę na rzecz dworu króla - Zygmunta Starego.

     W 1515 r. był członkiem orszaku królewskiego na zjazd wiedeński. Uczestnictwo w spotkaniu na szczycie trzech monarchów - Zygmunta I Starego, Władysława II Jagiellończyka i Maksymiliana I Habsburga oznaczało dla młodego dyplomaty wielki prestiż, ale i świadczyło o jego dużym już znaczeniu. Po zakończeniu zjazdu pozostał on do 1517 r. jako poseł króla polskiego przy cesarzu, przy okazji kilkukrotnie posłując też w imieniu Korony w Republice Weneckiej.

     W roku 1524 Jan Dantyszek rozpoczął zakończoną sukcesem misję dyplomatyczną, podczas której zajął w imieniu królowej Bony majątek i księstwo Bari po zmarłej Izabelli Aragońskiej. Następnie powrócił do roli posła króla przy cesarzu. 13 marca 1525 r. Zygmunt Stary docenił jego dokonania, podnosząc go do rangi stałego ambasadora polskiego na dworze cesarskim. Był to pierwszy taki tytuł w historii Polski.

     Wróciwszy do Polski, skupił się na działalności duszpasterskiej. Od 1530 r. biskupa chełmińskiego i od 1537 r. biskupa warmińskiego. Do zadań dyplomatycznych powrócił już tylko raz incydentalnie, uczestnicząc w poselstwie do króla Ferdynanda I Habsburga we Wrocławiu, gdzie negocjowano kontrakt małżeński Zygmunta Augusta i arcyksiężnej Elżbiety.

     Jako biskup prowadził również intensywną działalność na polu kulturalnym - był mecenasem sztuki, fundował studia zagraniczne miejscowej młodzieży. Był humanistą o szerokich kontaktach europejskich, korespondował m.in. z Erazmem z Rotterdamu i Georgiusem Sabinusem. Przebywając w Wittenberdze, spotkał się również z Marcinem Lutrem. Był przyjacielem Hernána Cortésa. Otrzymał laur poetycki od cesarza Maksymiliana I. Najbardziej znany utwór Dantyszka to metafizyczny Nagrobek sobie samemu. Cesarz nadał mu też m.in. tytuł doktora obojga praw, zaś jego następca Karol V wybił medal na jego cześć. Z nominacji cesarskiej otrzymał też hiszpańskie szlachectwo.

     Zmarł 27 października 1548 r. w Lidzbarku Warmińskim, a pochowano go we Fromborku.