Katon

     Katon: 1). - K. Marek  Porcjusz, zwany Cenzor (234 - 149 p.n.e.) - mówca, polityk i pisarz rzymski. Pradziad Katona Młodszego. Wsławił się nieprzejednaną wrogością do Kartaginy i ciągłymi nawoływaniami do jej zburzenia. Każde, wygłaszane na dowolny temat, wystąpienie w Senacie kończył zdaniem: Ceterum censeo Carthaginem esse delendam (łac. "A poza tym sądzę, że Kartaginę należy zniszczyć"). Zdanie to cytowane bywa również jako Delenda est Carthago (Kartaginę trzeba zniszczyć). Katon zwalczał również wszelkie wpływy greckie, będąc zwolennikiem tradycyjnych cnót rzymskich i republikańskich rządów. Napisał dla syna Praecepta ad filium (Nauki dla syna), uznane za pierwszą rzymską encyklopedię; zawierała informacje z zakresu retoryki, medycyny i rolnictwa (nie zachowana); De agri cultura (O gospodarstwie wiejskim) jest najstarszym, zachowanym do naszych czasów w całości, dziełem napisanym po łacinie prozą, jest to podręcznik prowadzenia posiadłości ziemskiej, zawiera też proste przepisy kucharskie; ważnym jego dziełem były Origines (Początki) - historia Rzymu od założenia do roku 149 p.n.e., było to istotne źródło, z którego czerpali historycy rzymscy, m.in. Salustiusz oraz Liwiusz. Zachowały się nieliczne fragmenty; Orationes; De re militari; De lege ad pontifices auguresque spectanti; Historia Romana litteris magnis conscripta; Carmen de moribus; Apophthegmata. 

     Katon 2). - Marek Porcjusz, Marcus Porcius Cato Uticensis (95 -. 46 p.n.e.), zwany, dla odróżnienia od Katona Starszego, którego był prawnukiem, Katonem Młodszym (łac. Cato Minor) lub Katonem Utyceńskim (łac. Cato Uticensis); polityk i filozof rzymski. Stoik, znany z prawości i uczciwości. Naśladował sposób bycia Katona Starszego, który był dla niego ideałem. Jeden z przywódców partii senackiej i nieprzejednany zwolennik republiki. W 65 p.n.e. kwestor, w 54 p.n.e. pretor. Jako trybun ludowy swoim głosem przesądził o śmierci członków spisku Katyliny (63 p.n.e.). Stanął po stronie Pompejusza w walce z Cezarem. Po klęsce Pompejusza znalazł się w Afryce, obejmując dowództwo w obronie miasta Utyki. Po klęsce pod Tapsus, gdzie współdowodził wojskami senackimi, popełnił w Utyce samobójstwo, nie chcąc być świadkiem upadku republiki.