Druga strona książki

Fragment traktatu "Philobiblion" Ryszarda de Bury, kanclerza wielkiego króla Edwarda III, w tłumaczeniu Jana Kasprowicza:

[...] "Nasamprzód co się tyczy otwierania i zamykania ksiąg, niech to z winnym czynią szacunkiem; nie zrywać ich z nieopatrznym pośpiechem i po przeczytaniu nie zostawiać ich na miejscu, lecz raczej umieszczać je tam, dokąd w dobrym przynależą zamknięciu. Albowiem księga na większą zasługuje troskliwość niż obuwie [...] Widzieliście może tego rodzaju lekkomyślnego chłystka, jak postępuje sobie bałwan ten przy czytaniu, jak zimą w czasie mrozu z zakatarzonym i mokrym siada nosem, jak nie myśli o tem, aby go wytrzeć i plugawemi smarkami nie zapaskudzać, książki przed nim leżącej. Że też Panie Boże, zamiast książki nie dano mu raczej fartucha i ścierki. Paznokcie ma pełne cuchnącego brudu, czarnego jak sadza i niemi to zaznacza sobie dogadzający mu ustęp z książki. Rozdziela pomiędzy rozmaite kartki niezliczoną ilość słomek z wystającymi końcami, aby istny siennik przypominał mu to, czego pamięć jego zachować nie zdoła. Ponieważ książki nie mają żołądka. Który by słomę strawił, wypycha ona nasamprzód książkę z jej oprawy, ażeby w końcu zgnić zapomniana. Nie wstydzi się śmierdziel taki jeść owoców i sera nad otwartą książką, albo każe spacerować szklance to po jednej, to po drugiej stronnicy, a nie mając swej sakwy dziadowskiej pod ręką, pozostawia w książce resztki obiadu. Gada bez przerwy, zajmuje czas kolegom nieustannym szczekaniem i racząc ich kupą zdań wszelkiego pozbawionego sensu, opluwa śliną książkę otwartą, położoną na kolanach. Ba!, w ferworze wymachując rękami opiera się na książce i po krótkim rozkoszowaniu się wiedzą w długą zapada drzemkę, a potem budząc się i naciągając brwi, miętosi marginesy książki nie bez małej dla książki szkody. Ale deszcz przestaje padać i już wystrzelają kwiaty spod ziemi; oto wzmiankowany uczniak, nienawidzący raczej książek, niż je rad widzący, napełnia tom mnóstwem fijołków, pierwiosnków, róż i listków kończyny; wilgotną, spotniała ręką posługuje się przy odwracaniu stronnic, brudnymi rękawiczkami dotyka się białego pergaminu i za wierszami idzie palcem, tkwiącym w starej skórze; czując, że gryzie go pchła, rzuca księgę świętą na ziemię i ta leży miesiąc nie ruszona i tak pokrywa ją kurz, że odmawia posłuszeństwa usiłującemu ją zamknąć. Istnieją też bezwstydni młodzi ludzie, którym szczególnie należałoby zakazać dotykania się książek; zaledwie bowiem nauczyli się odcyfrowywać litery, a już bawią się w nieszczęśliwych komentatorów tych tomów przecudnych, które im powierzono, a gdzie dawniej był margines naokoło tekstu widać potworny alfabet, albo jakąś inną bezwstydność, tak, jak przedstawia się w ich wyobraźni i jak ją w czelności swej maluje cyniczne pióro. Tam jakiś łacinnik, tam sofista, tam inny niedowarzony jakiś pisarek, próbuje zręczności swego pióra i w ten sposób widzimy bardzo często, że najpiękniejsze księgi tracą wartość i pożyteczność"[...]
|aza|

Na ilustracji: Richard de Bury, fot. wikipedia